Anne karnında 37. gebelik haftasını tamamlamadan doğan bebekler ‘prematüre bebekler’ olarak isimlendiriliyor. Dünyada her yıl kabaca 140 milyon bebek doğuyor.
Dünya Sıhhat Örgütü datalarına nazaran; bu bebeklerin 15 milyonu vaktinden evvel dünyaya ‘merhaba’ diyor. Türkiye’de de canlı doğan bebek sayısı 2020 datalarına nazaran; 1 milyon 112 bin 859 iken ‘prematüre bebek’ oranı da yaklaşık yüzde 15 civarında oluyor. Öbür bir deyişle, ülkemizde her yıl yaklaşık 167 bin bebek ‘prematüre’ olarak dünyaya geliyor.
Yüreklere su serpen haber ise son 20 yılda, tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de, neonatoloji (yeni doğan bebek bakımı) kısmındaki gelişmeler sayesinde artık pek çok prematüre bebeğin yaşama oranlarında büyük artış görülmesi. O denli ki 30 haftadan sonra doğan her 10 bebekten 8’inde uzun vadeli sıhhat yahut gelişim problemleri, vaktinde doğmuş bebeklere benzeri seyrediyor. Ayrıyeten bundan 15 yıl evvel 23-24 gebelik haftasında dünyaya gelen prematüre bebeklerin ömür bahtları hiç yok iken günümüzde 23 gebelik haftasında doğan bebeklerin bile üçte birinin önemli sorunlar yaşamadan büyüdükleri gözlemleniyor.
Dr. Murat Aydın, bebekler vaktinden ne kadar erken doğarlarsa ve tartıları ne kadar düşükse buna paralel olarak sıhhat sorunları yaşama risklerinin de o kadar çok arttığına dikkat çekerek, “Prematüre bebekler dış dünyaya adapte olurken vaktinde doğmuş bebeklere göre çok daha fazla zorlukla karşı karşıya kalırlar. Tıp dünyasındaki gelişmeler prematüre bebeklerdeki yaşama şansını büyük oranda artırsa da, erken doğumun önlenmesi için anne adaylarının rutin kontrollerini ve verilen tedaviyi asla aksatmamaları gerekiyor. Ayrıca prematüre bebeklerin evdeki bakımlarında bazı kurallara dikkat etmek yaşamsal öneme sahip oluyor.” diyor. Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Aydın, prematüre bebekler hakkında en çok merak edilen 5 soruyu yanıtladı; değerli teklifler ve ikazlarda bulundu.
Hangi Faktörler Erken Doğuma Yol Açıyor
Prematüre doğumların nedenini bilmek her vakit mümkün olmasa da, annenin hayatını tehdit edecek bir durum kelam konusu olduğunda, sıklıkla erken doğumun tetiklendiği biliniyor. Annede gelişen enfeksiyonlar, rahimde kanama yahut öbür sorunlar, ikiz yahut üçüz üzere çoğul gebelikler, annede hamilelik sırasında gelişen diyabet, yüksek tansiyon, kalp ya da böbrek hastalıkları üzere sorunların yanı sıra hamilelik sürecinde sigara içmek, alkol tüketmek, gerilim ve fizikî travma yaşamak, erken doğumu tetikleyen faktörler ortasında bulunuyor.
Erken Doğum Riskinde Nasıl Bir Süreç İşliyor
Erken doğum tehdidi olan anne adaylarının çok yakın takip edilmeleri gerekiyor. Dr. Murat Aydın, annenin ve bebeğin sıhhat durumlarını riske atmayacak halde hamileliği olabildiğince sürdürmenin son derece kıymetli olduğuna dikkat çekerek, “Çünkü anne karnında geçirilen ek her bir gün, her hafta bebeğin hayatta kalma talihini arttırıyor. Münasebetiyle bu durumda yenidoğan uzmanı ve bayan doğum uzmanı süreci birlikte takip ediyor ve mümkünse ilaç ile cerrahi formüllerle erken doğum riskini azaltıyorlar. Şayet erken doğum kaçınılmazsa ise 23-35 gebelik haftası ortasındaki anne adaylarına uygulanan steroid tedavisi, doğacak prematüre bebeğin teneffüs derdi ve beyin kanaması riskini azaltıyor, hayatta kalma talihini besbelli oranda artırıyor” diye açıklıyor.
Prematüre Bebeklerde Hangi Sıhhat Sorunları Meydana Geliyor
Prematüre bebekler vaktinde doğmuş bebeklere nazaran hastalıklara karşı daha fazla risk altındalar. Uzman Dr. Murat Aydın, bebek ne kadar erken dünyaya gelmişse riskin de buna paralel olarak o kadar arttığına işaret ederek, “Ayrıca bebeğin doğum haftasından ve doğum tartısından bağımsız olarak ‘Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’nde yatarken yaşadığı problemler da uzun periyot sonuçları çok etkiliyor. Respiratuvar Distres Sendromu, kronik akciğer hastalığı, prematüre retionopatisi, baş içi kanamalar, sindirim sistemi sorunları, kalple ilgili sorunlar prematüre bebeklerde epey sık görülüyor. Uzun periyotta de görme ve işitme sorunları, öğrenme zahmeti, konuşma sorunları ile serebral palsi üzere nörolojik sorunlar gelişebiliyor.” diyor. Dr. Murat Aydın, bu nedenle yüksek riskli prematüre bebeklerin yenidoğan uzmanı, nöroloji uzmanı, çocuk gelişim uzmanı, oftalmolog, odyolog, konuşma terapistleri ve fizyoterapistlerle birlikte multidisipliner olarak izlenmeleri gerektiğini sözlerine
ekliyor.
Prematüre Bebeklerde İzlenen Protokol Nedir
Prematüre bebeklerin takip ve tedavileri için memleketler arası rehberlerin, ülkemizin bilgileriyle ve imkanlarıyla birlikte kıymetlendirilerek oluşturulmuş, Türk Neonatoloji Derneği teşhis ve tedavi protokolleri mevcut. Dr. Murat Aydın, prematüre bebeklerin tedavi ve takiplerinin bu protokollerden faydalanılarak yapılsa da her bebeğin farklı değerlendirildiğini belirterek, “Tıpta klasik olan ‘Hastalık yoktur, hasta vardır’ tabiri bizim prematüre bebeklerimiz için de geçerli. Önemli olan, bebeğin mümkünse yenidoğan hekiminin olduğu güvenli ellerde doğması ve büyümesidir” diyor. Her bebeğin hastaneden farklı müddetlerde taburcu olduğunu hatırlatan Dr. Murat Aydın, şöyle devam ediyor: “Taburculuğun belli bir günü, haftası yoktur. Bebekler kendi kendine nefes alıp vermeye başladıklarında ve solunum sıkıntısı olmadığında, vücut ısısını koruduklarında, meme veya biberonla beslenebildiklerinde ve düzenli olarak kilo aldıklarında eve gitmeye hazırdırlar.” dedi.
Preamatüre Bebeklerin Meskendeki Bakımında Nelere Dikkat edilmedi
Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Aydın, prematüre bebeğinizin konuttaki bakımında dikkat etmeniz gereken kuralları şöyle sıralıyor:
- Bebeğinizin odası sessiz ve güneş alan bir ortamda olmalı.
- Oda sıcaklığının 24-26° derecede olmasına dikkat edin.
- Gereksiz eşyalardan ve pelüş oyuncaklar üzere toz tutan malzemelerden kaçının.
- Odanın yerinin yumuşak materyalden kaplanmış olmasına itina gösterin.
- Halı kullanımı önerilmiyor. Şayet kullanacaksanız antialerjik ve ince bir halı tercih edin.
- Aydınlatma için bebeğin gözüne direkt gelmeyecek ve az ışık veren gece lambalarını tercih edin.
- Standartlara uygun halde yapılmış, kurşunsuz ahşap boya kullanılmış, sabit parmaklığa sahip ve kenar aralıkları 8 cm’yi geçmeyen karyolaları tercih edin.
- Ani Bebek Mevti Sendromu’nu önlemek için yatağının yumuşak olmamasına ve karyola ile ortasında boşluk kalmamasına itina gösterin.
- Kenar yastıkları kullanmayın, çünkü bu üslup nesneler Ani bebek Mevti Sendromu’na neden olabiliyor.
- Yastık kullanımı birinci bir yıl önerilmiyor.
- Bebeğinizi yakından izleyebilmek için birinci bir yıl birebir odada kalmaya itina gösterin.
- Pamuklu ve terletmeyen kıyafetleri tercih edin, tüylü ve kalın kıyafetler giydirmeyin.
- Giysileri aldıktan sonra bebekler için uygun olan sabun tozu yahut bebek deterjanıyla yıkayın.
- Enfeksiyöz ve alerjen casusların engellenmesi için ütülenmeden hiçbir giysi giydirmeyin.
- Bebeğiniz konutta üşümemeli ve terlememeli. Konutta ısı stabilitesini sağlayacak formda giydirin. (BSHA)
